Niet alleen maatschappelijke organisaties zijn op zoek om op een andere manier te gaan werken. Ook ondernemers met hart en ziel zijn op zoek naar andere verdienmodellen. Voorheen leunden deze organisaties op overheidssubsidies en sponsoren. Nu moeten ze aan de slag om te kijken of ze naast hun ideële doelstelling, ook bedrijfsmatig hun hoofd boven water kunnen houden.

Ondernemers met hart en ziel creëren vaak hele mooie plannen, waarbij ze de mens centraal stellen. Sociale cohesie staat hoog in het vaandel. Maar ergens willen ze daar bedrijfsmatig wat aan over houden. Die klus is immens groot. Want hoe zorg je er voor dat iets wat voorheen gezien werd als iets dat alleen maar geld kost nu “spontaan” geld moet gaan opleveren? Deze ondernemers kloppen steeds vaker aan bij mij als Ondernemersadviseur van de Kamer van Koophandel.

De ondernemers lopen aan tegen remmende wet- en regelgeving en een gebrek aan stimuleringsfondsen. De uitdagingen waar deze ondernemers voor staan, zijn grote maatschappelijke uitdagingen, van werkgelegenheid en educatie tot zorg. Dus maatschappelijke betrokkenheid vraagt om nieuwe strategieën, modellen en ideeën.

Veel projecten starten met (eenmalige) subsidies. Om het project te kunnen voort zetten is het goed om na te denken over het vervolg. Daarnaast is een sociaal project dat geld verdient, soms een ethisch dilemma dat weer­stand oproept. Maar het is toch wel zo prettig zelf grip te hebben op de inkomsten en zo het project te kunnen blijven continueren, onafhankelijk van subsidies of giften. Dit om de continuïteit van het project te waarborgen.

Vooral in deze tijd is het moeilijk om afhankelijk te zijn van alleen maar vrijwilligers. Iedereen krijgt het steeds drukker. Maar denk ook eens aan de dorpshuizeninitiatieven waar elke dinsdag middag ouderen bij elkaar komen voor een gezellig praatje, kopje koffie en een handwerkje. Daar worden vaak op kleinschalig niveau commerciële activiteiten ontwikkelt. En dan ook alleen maar met het doel sociale cohesie te ontwikkelen en er iets kleins aan over te houden.

Deze maatschappelijke projecten worden vaak tijdelijk gefinancierd of helemaal niet. Maar hoe kun je toch zorgen dat er geld is voor een goed idee om de samenleving verder te helpen? De nieuwe trend: alternatieve verdienmodellen voor maatschappelijke initiatieven. Maar hoe ziet zo’n verdienmodel er dan uit? Naast je eigen producten te verkopen, activiteiten te organiseren zijn er nog andere manieren om aan geld te komen.

Één van de mogelijkheden is via fondsen. Misschien zou je denken, dat is toch logisch, maar vaak wordt hier niet aan gedacht. Veel fondsen willen projecten graag een bijdrage geven. Het Oranje Fonds is hier een van. Voor projecten, die worden ingezet om sociale samenhang te vergroten, kun je een aanvraag indienen. Er zijn nog andere landelijke fondsen zoals Jantje Beton, VSB Fonds of Stichting Doen. Ook kan je informeren bij jouw gemeente of lokale bank, zij hebben vaak een eigen fonds.

Een “revolving fund” verstrekt een potje geld met een label, vaak met lage rente en gunstige terugbetalingsvoorwaarden, aan initiatieven die bijdragen aan de doelstelling van het fonds. De initiatieven moeten een verdienmodel hebben zodat het geld, dat uit het vermogen van het fonds komt, op termijn kan terugvloeien en opnieuw kan worden ingezet. Dus het potje moet zichzelf deels aanvullen. Een revolverende fonds neemt daarmee een plaats in tussen subsidies en private investeringen bij maatschappelijke ontwikkelingen.

Crowdfunding is een financieringsvorm waarbij geld opgehaald wordt bij mensen: ”de crowd”, die bereid zijn een (klein) bedrag te investeren in uw onderneming of project. Omdat er rechtstreeks contact is tussen investeerder en ondernemer, vindt er geen tussenkomst van een financiële intermediair plaats. Dit is niet alleen een manier om in een economisch moeilijke tijd toch financiering te vinden, het is een vorm van “stemmen met je portemonnee”.

Een worden dergelijke initiatieven in een Stichting uitgevoerd. Een Stichting heeft geen winstoogmerk. Dus alles wat er verdiend wordt moet weer gebruikt worden voor het doel dat men nastreeft. Een stichting heeft een bestuur, maar geen leden en kan een onderneming hebben. De bestuurders van een stichting kunnen ook in loondienst zijn van de stichting. Dit komt niet vaak voor. Meestal krijgen de bestuurders alleen een vergoeding voor gemaakte onkosten. Deze inkomsten worden wel belast voor de Inkomsten Belasting. Bij een stichting die de ANBI (Algemeen Nut Beoogende Instelling) status heeft, kan een bestuurder geen loondienstverband met de ANBI hebben. Dat is niet toegestaan. Een stichting kan personeel in dienst nemen. Vraag even bij een notaris na voor de mogelijkheden.

Ook de coöperatie is een rechtsvorm waarbij alle leden zelfstandig samenwerken, bijvoorbeeld aan een project. Die kunnen gezamenlijk binnen de coöperatie een bepaalde klus of project doen, die zij in hun eentje niet kunnen aannemen of uitvoeren. Voor de klant heeft dat als voordeel dat hij één aanspreekpunt heeft en dat hij meer zekerheid heeft over het op tijd afronden van het project.

Dan heb je nog de deel-/huureconomie. Wie een middagje een aanhanger nodig heeft, leent ‘m van zijn buurman. Op Facebook verschijnen initiatieven waarbij de bedoeling is om een ander blij te maken met de spullen die jij niet meer nodig hebt. Hierdoor leer je elkaar beter kennen door elkaar blij te maken met spullen die je zelf niet meer nodig hebt. Dat is onder meer te danken aan de oneindige mogelijkheden van het internet. En ook hieraan kan verdiend worden. Huizen, auto’s, buurtouders en andere spullen worden tegenwoordig verhuurd.

Mensen die een onderneming of initiatief starten werken zelden met één model in de praktijk .Tijdens de start en de groei van de onderneming gaan zij verschillende samenwerkingsverbanden aan, met verschillende doeleinden. Hierdoor krijgen financiële partners meer vertrouwen in het rendement van het initiatief.

Is er dan sprake van een ethisch dilemma? Nou, nee. Naast de crisis en de digitalisering zie je dat ook de levensstijl en behoeften van mensen veranderd. Flexibilisering, mobilisering, verduurzaming en het zoeken naar balans, het hoeft niet allemaal maar groter, duurder en meer te zijn.